Jak stres wpływa na człowieka?
Na samym początku, aby określić jak stres wpływa na nasze życie, to musimy dowiedzieć się czym tak, w ogóle jest stres.
Stres – z angielskiego to słowo znaczy napięcie bądź naprężenie np. takie jakie jest na linie, która jest zaczepiona między dwoma punktami i siła na nią działa. W naszym kontekście chodzi nam o napięcie psychiczne czyli psychologiczny stan obciążenia systemu regulacji psychicznej powstałej w wyniku zaistnienia sytuacji zagrożenia. Jest to dynamiczna relacja adaptacyjna pomiędzy możliwościami osoby, a wymogami sytuacji, w której nie ma równowagi psychicznej oraz fizycznej. Inaczej mówiąc stres jest zaburzeniem homestazy spowodowanym czynnikiem fizycznym bądź psychologicznym.
Pojęcie stresu nie ma zdefiniowanej jednej definciji naukowej, wyróżniamy więc 3 typy definicji stresu.
- Stres jako bodziec – nasze środowisko oraz sytuacje z nim związane mają naturalną zdolność do wywoływania napięcia i silnych emocji.
- Stres jako reakcja – reakcja fizjologiczna jak i psychologiczna będąca odpowiedzią na działanie sytuacji wywołujących stres.
- Stres jako proces bądź transakcja – relacja między osobą, a otoczeniem, transakcyjny model Lazarusa
Skoro wiemy już, że stres powoduje napięcie to teraz wypadałoby poznać jakie reakcje nasz organizm powoduje na stres. Wyróżniamy trzy typy reakcji:
- Dystres – jest to reakcja organizmu na zagrożenie bądź utrudnienie realizacji ważnych celów, pojawia się w momencie zadziałania bodźca (stresora)
- Eustres – jest to stres poztywnie motywujący do działania.
- Neustres – bodziec specyficzny dla danej osoby jest on neutralny, gdy dla innych może być eustresowy bądź dystresowy.
Czy stres to jest tylko zjawisko szkodliwe? Niewątpliwe wśród ludzi w powszechnym odbiorze stres uznawany jest jako zjawisko szkoldiwe, aczkolwiek nie do końca jest to prawda. W rzeczywistości stres może być zjawiskiem pozytwnym to wszystko zależy od długotrwałości stresu oraz jego sile. Umiarkowany oraz krótkotrwały stres pozwala nam na lepszą adaptację do otaczjącego nas środowiska oraz zwiększa nasze możliwości radzenia sobie z nowymi wymaganiami, dzięki czemu umożliwia nam to rozwój psychiczny. Natomiast stres długotrwały przyczynia sie do rozwoju zaburzeń psychicznych jak na przykład zaburzenia lękowe oraz deperesyjne. Taki traumatyczny silny stres może również spowodować PTSD (często go doświadczają weterani wojenni, albo ofiary silnej przemocy) w ekstremalnych przypadkach może również spowodować zaburzenia osobowości.
Był sobie taki pan Hans Selye i owy pan stworzył fazy w jakich według niego stres przebiega.
- Faza alarmowa – początkowa alarmowa reakcja zaskoczenia i niepokoju z powodu niedoświadczenia i konfrontacji z nową sytuacją. Wyróżniamy w niej dwie subfazy:
- Stadium szoku
- Stadium przeciwdziałania szokowi. Człowiek w tej fazie podejmuje wysiłki obronne.
- Faza przystosowania inaczej zwana faza odporności - ogranizm uczy się skutecznie i bez nadmiernych zaburzeń radzić sobie ze stresem. Jeśli się to mu uda to wszystko wraca do normy. Jak się organizmowi nie uda poradzić ze sytuacją to następuje faza trzecia.
- Faza wyczerpania – stałe pobudzenie całego organizmu, przewlekły stres prowadzi do wyczerpania zasobów odpornościowych i osłabienia układu odpornościowego, co może prowadzić do chorób psychosomatycznych. W ekstremalnych przypadkach prowadzi nawet do śmierci.
Jak środowisko wpływa na nasze reakcje na stres?
U osób mieszkających w miastach zaobserwowano, że takie osoby wykazują większą aktywność ciała migdałowatego podczas sytuacji stresowej niż osoby, które mieszkają na wsi. U osób, które dorastały w dużym mieście zaobserwowano większą aktywność przedniej części zakrętu obręczy. Obserwacje te prowadzono na osobach rozwiązujących zadania arytmetczne pod presją. Do obserwacji wyników wykorzystano funkcjonalnego magnetycznego rezonansu jądrowego.
Jedną z reakcji organizmu na stres może być przybieranie na wadze.
U osób, które spotkały się z homofobią ze strony otoczenia, może pojawić się stres miejszościwoy tj. stres, na który są narażone osoby należące do stygmatyzowanych grup mniejszościowych, dyskryminowanych np. ze względu na orientację, kolor skóry, pochodzenie, wyznanie. Taki stres może prowadzić do samookaleczania, obniżenia samooceny, stanów lękowych i depresyjnych, zaburzeń zachowania, jedzenia oraz nawet snu, trudności w nauce, unikanie kontaktów społecznych bądź wycofanie się z życia społecznego, a nawet do prób samobójczych.
Skoro już wiemy jakie stres może powodować dla nas reakcje to poznajmy metody obniżania stresu, aby wydłużyć nasze życie.
W miarę możliwości najlepiej by było zoptymalizować swoje środowisko, w którym się żyje, jeśli mieszka się w dużym mieście, gdzie jest hałas, spory ruch i inne typowe rzeczy dla miasta to wypadałoby się przeprowadzić gdzieś gdzie takich warunków nie ma, na przykład na spokojną wieś albo do lasu. Natomiast wiadomo, że taki scenariusz jest mało prawdopodobny z wielu powodów chociażby finansowych. Nie oznacza to, że nie jesteśmy w stanie nic zrobić, by obniżyć nasz poziom stresu. Wszelaką aktywność fizyczną możemy wykonywać wszędzie, niezależnie gdzie mieszkamy. Uprawiając sport nie tylko obniżymy nasz stres, ale także poprawimy inne parametry naszego zdrowia jak chociażby natlenienie albo poziom krwi. Powinniśmy zadbać o regularny zdrowy sen, gdyż zaniedbanie higeny snu prowadzi również do podwyższonego stresu. Rozmawianie na temat naszych uczuć bądź obaw z osobami również może obniżyć nasz poziom stresu. Prowadzenie dziennika również może być sposobem na obniżenie stresu. Ważnym aspektem jest również odpowiednie nawodnienie, braki wody nie tylko wpływają źle na nasz poziom stresu, ale również mają negatywny wpływ na nerki i nasze samopoczucie. Ograniczyć spożycie alkoholu, kawy, energy drinków oraz KONIECZNIE wszelakich papierosów. Również polecałbym godzinę przed snem odstawienie jakichkolwiek urządzeń elektronicznych jak np. telefonu, ponieważ niebieskie światło jakie emitują nowoczesne ekrany niekorzystnie wpływa na nasz sen.
Poza tymi wszystkimi sposobami możemy dodatkowo wprowadzić do naszej diety adaptogeny, które będą aktywnie pomagały nam w radzeniu sobie ze stresem. Przykładowe rośliny, które pomagają organizmowi w adaptacji to:
- Panax ginseng
- Schizandra chinensis
- Rhodiola rosea
- Withania somnifera
Wnioski
Stres ma ogromny wpływ na nasze życie, jeśli będzie on długotrwały i silny to definitywnie może nam je skrócić. Natomiast nie każdy stres jest negatywny, stres krótkotrwały jest bardzo potrzebny do rozwoju oraz do znajdowania motywacji. Niemniej powinniśmy się starać, aby nasz poziom stresu był relatywnie niski. Powinniśmy wybrać bądź stworzyć dla siebie takie środowisko, w którym będziemy czuli się komfortowo oraz bezpiecznie. Natomiast, gdy są pewne zewnętrzne czynniki, na które nie mamy wpływu to powinniśmy skorzystać ze wszystkich sposobów na obniżenie stresu.
Gabriel Kaszewski – student I roku Bioinformatyki
Źródła: